Trước đây mạ chú trồng hoa có tiếng. Người thích chơi hoa là chú. Hồng, cúc, lay ơn, huệ… Tuy không nhiều bằng đất Bãi Dâu mà có hoa cũng vui. Từ ngày xa cô ấy chú không trồng hoa nữa. Chỉ mua hoa cúng. Chú không oán hận gì số phận. Nghĩ rằng đời người như cánh hoa, tình người như gió thoảng, thôi chơi hoa làm gì.

Ba mất rồi, chú út đến thăm luôn.

Tuy thương chú Nhiên không thích cách sống lang bạt kì hồ của con người này. Từ ngày bị vợ làm đơn li dị, chú không về nhà, đi lang thang sống mỗi nhà một vài ngày. Bạn cùng khắp, đủ mọi hạng người, xe thồ có, thợ có, thầy có. Người tử tế cho chú ở, người không có nghề cho chú ở. Với tài ăn nói hoạt bát chú kiếm bạn không khó. Có một thời gian sống với nghề chữa phép, chú nổi tiếng lắm. Tài chữa bịnh bằng phép chẳng kéo dài lâu. Rồi vợ chồng tan đàn xẻ nghé, ai đường nấy đi. Chú cũng đi. Đi rồi về, bà cô lớn tuổi ngán ngẫm ông em, chẳng thiết tha gì việc mời ông ở lại với mình, hôm sớm có nhau. Ngày kị ông nội Nhiên, chú lớn gởi tiền về, hai cô cháu cặm cụi nấu, có bà thím phụ thêm. Rồi xong, bà con lác đác chưa đầy chục người ai về nhà nấy, chỉ thiếu chú út. Nhiên thương cô lớn tuổi cô đơn, thương chú có nhà không chịu về, cứ hậm hực mãi trong lòng chuyện vợ mình phản bội.

Chú đi một thời gian, cuối tháng trở lại với một người đàn ông. Đang bận nấu ăn, đầu tóc rối bù lại mặc quần đùi, Nhiên không ra.

-          Cháu Nhiên đi đâu? Chú hỏi Thi lúc ấy  đang làm cỏ vườn.

-          Dạ chắc bận nấu cơm. Thi đáp. Tiếng người đàn ông:

-          Vườn rộng và đẹp quá, anh trồng cây nhiều ghê.

-          Dạ, chủ yếu là sapotier và hồng.

Tiếng chân người đàn ông đi dưới cửa sổ. Một lát xong việc, Nhiên chải đầu bước ra.

-          Chú ạ.

Vừa lúc người đàn ông bước vào.

-          Chào chú.

-          Vườn rộng và đẹp – người đàn ông lập lại - tui thấy vườn rộng và đẹp tôi thích ghê.

-    Hai vợ chồng nó sống nhờ vườn mà. Chú nói. Chịu không nhớ ra người đàn ông là ai, Nhiên đi pha trà. Nghe loáng thoáng chuyện đi HO. Tiếng người đàn ông hơi lớn.

- Anh sức mấy làm công nhân? Cuốc một vồng đất không nổi, có ngồi dưới nắng mà nhổ cỏ như cháu đây làm chưa? Việc của anh bây giờ là trở về phụng thờ ông bà, anh năm ni mấy tuổi? sang bên làm chi? ở đây thiếu chi việc để anh làm? Nhà mình mình ở.

Nhiên bưng khay trà bước lên nhà. Tiếng Thi:

-          Chú à, chuyện li hôn qua lâu rồi, quên đi.

-          Chú không quên, cháu ạ.

Người đàn ông quay sang Nhiên:

-    Muôn đời gà mẹ nuôi con, gà trống nuôi con không mấy người. Người ta đã nuôi con trong mười mấy năm nay, mình cũng nên nghĩ lại. Trở về nhà mình sớm hôm hương khói, giúp đỡ mẹ già có hơn không? Tui lớn tuổi hơn anh nhưng…hai mươi năm nay tôi không lấy vợ, tôi còn một bà mẹ già phải lo, ngày nào tui làm nhiều tiêu nhiều, làm ít tiêu ít.

Khuôn mặt người đàn ông bỗng dừng lại trong một nỗi buồn khó tả. Bây giờ hai vợ chồng cùng kêu lên:

-          Chú là chú Lan thợ bạc phải không?

-          Đúng, chú Lan đó. Ông chú gật đầu. Hai cháu có tới chơi một lần.

-          Hèn chi tôi trông quen quá, nhận không ra. Nụ cười đầu tiên nở trên khuôn mặt khắc khổ. Nhiên  nói:

-          Lâu không thấy mệ đi bán, mệ có mạnh không chú?

-   Vẫn mạnh, tám mươi lăm tuổi rồi không đi bán nữa. Ngày nào trong vườn bán có tiền tui mua cho mẹ tô bún. Ngày nào không có ăn hột mè cũng xong. Anh hãy trở về với chị và mẹ mình đi.

-  Lâu nay chú vẫn ở nhà chú sao? Nhiên hơi ngạc nhiên hỏi lại. Cái lần họ đi tìm ông chú mới biết nhà người đàn ông này, trước nhà có một căn điện thờ đức thánh Mẫu khá lớn, hương hoa đủ màu, đèn nến sáng choang. Khi đó họ biết ông chú lang thang ở trọ tại đây hai tháng rồi. Hai mẹ con người thợ bạc tốt bụng quá làm Thi ngạc nhiên. Người đàn ông thở nhẹ.

-          Người Á đông mình nhất chữ hiếu, nhì chữ tình. Sao ta không sống với một trái tim biết yêu thương và tha thứ?

Thi nhìn người đàn ông chăm chăm. Ông ta chợt đứng lên đi vài bước, bây giờ họ mới nhận ra ông ta thọt chân. Trời chiều thấp xuống chuấn bị một cơn giông. Không khí nóng bức dịu lại. Người đàn  ông trở về chỗ ngồi tự tay rót một tách trà uống cạn.

-          Tôi nghe anh nói nhiều về vết thương lòng của anh, nhưng tôi chưa hề nói về vết thương lòng của tôi. Bây giờ tôi sống vì mẹ, không hận thù, không tranh chấp, không cả ước mơ. Khuôn mặt khắc khổ dịu đi. Sau này mẹ tôi mất, tôi vẫn sống như trước. Tôi ăn mỗi ngày một ít, không đánh bạc uống rượu, tôi bằng lòng với những gì tôi có.

Im lặng một lúc, người đàn ông nói tiếp. Tôi là một người trọng chữ đức, nên rất kén vợ. Ba mươi lăm tuổi tôi mới kết hôn. Vợ tôi người gốc Cam lộ, là giáo viên cấp I. Lấy nhau được tám tháng, trong một trận đánh nhau ngoài Quảng Trị tôi mất hút liên lạc với Đại đội của mình. Ai cũng tin rằng tôi đã chết. Giải phóng tới…học tập xong tôi trở về nhà. Vợ tôi không còn ở với tôi nữa. Cô ấy đã đi lấy chồng.

-          Hở? Nhiên kêu lên.

-          Và đó là người tôi rất yêu và rất tin. Khuôn mặt người đàn ông không đổi sắc. Nhưng thôi, chừ tôi về đây, khi mô rảnh, hai em ghé tôi chơi. Tôi phải về lo cho mẹ già, chắc bà nấu cơm canh chín rồi và đang ngồi chờ tôi cũng nên.

Người đàn ông nói là làm, ông ta úp chén trà vào dĩa sau khi uống cạn rồi bước ra. Câu chuyện ám ảnh vợ chồng Nhiên thì ít mà tính cách người đàn ông có nét gì đó cương nghị đan xen tình cảm, tính thủy chung đan xen lòng đại lượng. Ông ta không chút nào thù ghét người vợ cũ đã đành đoạn bỏ chồng khi ông đi học tập. Một ngày chủ nhật rảnh rỗi, họ đến thăm người đàn ông. Loanh quanh một hồi mới tìm ra nhà. Dễ chừng một năm rồi họ mới trở lại đây. Khu vườn rộng chia nhiều khu vực. Chỗ đất trồng rau phía sau, vạt đất trồng chuối bên trái nhà, đất trồng hoa phía trước, hoa cúc và vạn thọ còn sót lại ít nụ cuối mùa xuân. Người đàn ông tiếp họ khá niềm nở. Ông ta đang làm thợ bạc trong căn phòng nhỏ phía sau. Ông chú chưa dọn đi, bà mệ tuy mến chú vẫn khuyên người nên trở về nhà. Nhiên còn nhớ bà già này. Mấy lần cô đưa trái cây ra chợ bán đều gặp bà cụ. Bà vui tánh, dễ chịu, đôi lần ngó hàng cho cô đi mua thức ăn. Con Nhiên còn nhỏ, chưa học đến lớp năm. Có lẽ người đàn ông giống mẹ ở tính cách đó. Chịu khó và rộng lòng. Họ ngồi trong nhà trên, căn nhà rộng rãi khang trang, sạch sẽ. Nhà không có đồ đạc chi nhiều mà ấm cúng, Thi hiểu vì sao ông chú thích ở lại đây, nương nhờ tình cảm lấn vật chất của hai mẹ con người thợ bạc. Câu chuyện hàn huyên một lúc, người đàn ông  lắng chìm trong suy tư. Trời chiều còn sớm, ánh nắng bên ngoài phản chiếu trên nóc điện thờ lấp lánh các mảnh xa cừ óng ánh. Cái cột bên ngoài mái hiên chạm rồng phượng. Nhiên đưa mắt nhìn tượng Phật bà Quán Thế Âm thờ trong nhà.  Người đàn ông cũng nhìn lên tượng phật.

-          Từ ngày quen cô ấy tôi như người bước vào một thế giới khác. Thế giới này khác cảnh đèn nến lung linh, hoa quả bông chuối, vàng mã đốt vung vãi mỗi năm vào ngày rằm tháng bảy. Nhất là vào dịp mừng đức thánh Mẫu hàng năm trên điện Hòn Chén. Thế giới của cô ấy không chỉ có việc dạy học mà còn  có những bài kinh sám hối tụng niệm cuối tuần, bài Trầm hương đốt cô tập cho tôi, những nghi thức trang nghiêm ấm tình đạo vị. Khi còn nhỏ, tôi thấy mẹ tôi  thờ đức thánh Mẫu. Từ khi gặp rồi quen cô ấy trong một ngôi chùa - cô ấy là huynh trưởng Gia đình Phật Tử - tôi bắt đầu tin Phật. Cô ấy đẹp dịu dàng, mỗi lần có dịp lại giảng giải phật pháp cho tôi nghe, theo những gì cô ấy học được. Một hôm mẹ tôi gọi tôi lại bảo:

-          Nếu con thích cô ấy mạ bằng lòng. Mạ sẽ nhờ người mối manh đến nói rồi mình dạm hỏi, con đã ba mươi sáu tuổi rồi.

-          Con thích cô ấy, con thấy Thơ hiền lành, dịu dàng. Cô ấy có nhan sắc song nếu cô ấy không phải huynh trưởng gia đình phật tử con không cưới.

Đám cưới chúng tôi đơn giản song không phải là không long trọng. Lấy nhau tám tháng, chưa có mụn con nào. Sau một trận đánh nhau tôi mất tích. Tôi lạc đơn vị của mình, lang thang mãi trong rừng, ai cũng tưởng tôi đã chết. Giải phóng…tôi đi học tập một thời gian ngắn, trở về, mới biết cô ấy đã lấy chồng khác. Mà đó là người tôi rất yêu.

-          Như vậy  vết thương lòng của chú sâu lắm? Không dừng được Nhiên hỏi.

-   Sâu lắm chứ. Sau bao nhiêu hi vọng và tin tưởng…những tưởng cô ấy chờ đợi tôi. Mẹ tôi khuyên, con cứ chuẩn bị quà ra thăm bà gia và thăm vợ, như thế còn hơn ngồi nhà ấm ức. Tôi vâng lời, coi thử bây giờ cô ấy sống ra sao. Thâm tâm tôi không trách cô ấy, lấy tôi cô ấy còn trẻ quá, mới hai mươi lăm tuổi. Bà gia tôi niềm nở tiếp tôi, bà ấy nói ai cũng tưởng tôi chết rồi. Rồi tôi được dẫn tới gặp vợ cũ. Cô ấy đã có hai con, tay bồng tay mang. Chồng cũng làm nghề dạy học. Tôi thấy cô ấy đáng thương hơn đáng trách. Chúng tôi nhìn nhau ngượng ngịu ngỡ ngàng. Sau vài câu trao đổi, tôi hỏi, đồ dẫn cưới cô còn cất không. Cô ấy đáp buôn bán lỗ hết rồi. Tôi hỏi chứ không có ý lấy lui. Nói chuyện chưa đầy 1 giờ, có lẽ chồng cô ấy về, cô kiếm cớ rút lui. Tôi lên xe vào Huế, lòng tê tái. Tôi bị đau giây thần kinh tọa, chữa trị mãi mới lành. Đợt kiểm kê tài sản năm 78 xong, tôi còn một số vàng đều tiêu hết vào cái chân này. Chữa hết tiền mà cũng thọt chân, may mà không bị liệt. Sau đó tôi bán chiếc Honda dam năm chỉ để làm vốn, hai chỉ tôi đưa mẹ tôi cất, hai chỉ tôi mua một chiếc mini thật cáu cạnh để đi. Hai ngày sau đi mua hàng, dựng xe ngoài cửa chưa đầy 5 phút, tôi quay lại, mất.

-          Trời. Cả Nhiên và Thi đều kêu lên. Nhiên cảm thấy lòng mình xúc động.

-          Mất của nhưng tôi cười. Phải, tôi còn cái nhà, mảnh vườn, mẹ tôi. Hay có lẽ sau nhiều chuyện không may dồn dập, tôi không cảm giác buồn nữa?

-          Cháu nhớ…vườn trước đây trồng nhiều hoa, sao bây giờ sạch cỏ thì có, mà hoa ít lại? Chẳng phải trên điện thờ luôn luôn có hoa sao?

-          Trước đây mạ chú trồng hoa có tiếng. Người thích chơi hoa là chú. Hồng, cúc, lay ơn, huệ… Tuy không nhiều bằng đất Bãi Dâu mà có hoa cũng vui. Từ ngày xa cô ấy chú không trồng hoa nữa. Chỉ mua hoa cúng. Chú không oán hận gì số phận. Nghĩ rằng đời người như cánh hoa, tình người như gió thoảng, thôi chơi hoa làm gì. Đàng nào cũng không giữ lại được, bản thân chú không sở hữu cho mình cái gì hết. Lợi tức trong vườn đủ nhang khói thôi cháu. Chú làm nghề thêm kiếm sống và cho đỡ buồn.

-          Ngày rằm mồng một, cảnh am và điện thờ kia làm sao cho đủ với tiền bán đồ vườn?

-          Không đủ cũng chỉ chừng đó thôi.

Bây giờ khuôn mặt người đàn ông tươi mươi hơn. Ông ta nhìn họ với ánh mắt thiện cảm:

-          Cháu đồng ý thế không?

-          Tuy thế, trái tim rộng lượng còn gấp mấy lần cầu kinh. Thi nói. Chú Lan cười. Nhiên nói trước khi ra về.

-          Chú khuyên được chú cháu thì hay biết mấy.

-          Ông ấy hơi cố chấp. Nếu con người tự xét mình để sống lành mạnh hơn thay vi chỉ nghĩ đến tội lỗi của người khác, rồi tự làm hỏng đời mình vì những ảo tưởng không đâu.

Họ từ giã ra về thì đã xế chiều. Nhiên nghĩ đến ông chú của mình. Tháng năm sống gần người đàn ông đó, gần bà cụ tánh tình dễ chịu đó chắc ông chú của mình cũng cảm thấy ấm lòng. Nàng chỉ mong sao cho cả hai kết thành đôi bạn, để người này còn có thể là tấm gương soi cho kẻ kia. Lòng bao dung và cái tâm thiện cũng nở cho đời những hoa trái, kể chi việc trồng hoa.

Huế tháng 7/95 – tháng 4/2010

Hương Tâm