A. GIÁO GIỚI PHÚ LÂU NA
(Kinh số 145: Punnovàdasuttam - Discourse On An Exhortation To Punna)
I. NỘI DUNG KINH GIÁO GIỚI PHÚ LÂU NA
1. Lúc Thế Tôn đang trú ở tịnh xá Cấp Cô Độc, Thắng Lâm, thành Xá Vệ (Sàvatthì), Tôn giả Phú Lâu Na đến hầu Thế Tôn, cầu giáo giới trước khi Tôn giả rút vào sống tinh cần độc cư, nhàn tịnh.
Thế Tôn dạy: “Có những sắc do mắt nhận thức, khả ái, khả hỷ, khả lạc, khả ý, liên hệ đến dục, hấp dẫn. Nếu Tỷ kheo hoan hỷ tán thưởng, chấp thủ và an trú trong ấy, do vậy dục hỷ sanh; và này Punna, Ta nói rằng, từ sự tập khởi của dục hỷ, là sự tập khởi của khổ”.
(Tương tự đối với các căn trần còn lại).
Ngược lại, nếu không hoan hỷ, không chấp thủ, thì dục hủy diệt. Ta nói rằng sự diệt tận dục hỷ là sự diệt tận đau khổ...
2. Tôn giả Punna, sau lời giáo giới của Thế Tôn, đến lưu trú tại xứ Sunaparanta. Thế Tôn hỏi Tôn giả Punna rằng, nếu dân Sunaparanta rất hung bạo, họ sẽ nhục mạ Tôn giả, Tôn giả sẽ như thế nào?
- Thế còn hiền thiện, vì họ chưa đánh đập con. Tôn giả bạch Phật.
- Nếu họ đánh đập ông? Thế Tôn hỏi.
- Thế là họ còn hiền thiện, vì họ chưa đâm chém con bằng dao.
- Nếu họ đâm chém ông bằng dao?
- Thế là họ còn hiền thiện, vì họ chưa đoạt mệnh của con.
- Nếu họ đoạt mệnh của ông thì sao?
- Bạch Thế Tôn, con sẽ nghĩ như sau: “Có những đệ tử của Thế Tôn, ưu phiền và nhàm chán thân thể và sinh mạng đi tìm con dao (để tự sát). Nay ta khỏi đi tìm con dao ấy”.
- Lành thay! Ông sẽ làm những gì ông nghĩ là hợp thời.
3. Lưu trú ở Sunaparanta một mùa mưa, Tôn giả Punna đã nhiếp độ được 500 nam cư sĩ và 500 nữ cư sĩ; sau đó, cũng trong mùa mưa ấy Tôn giả đắc “Tam minh” và mệnh chung, nhập Niết bàn tại đó.
III. BÀN THÊM
1. Gương giác tỉnh và nhiệt tâm hoằng hóa của Tôn giả Punna là đáng để người tu sĩ các đời sau học tập: Chỉ có sự giác tỉnh, không tham ái, không chấp thủ ngũ uẩn mới không ngại các gian nan, nguy hiểm trên đường hoằng pháp vì lợi ích lâu dài của số đông.
2. Pháp tu thiền quán về ngũ uẩn, hay về 18 giới, 18 xúc, gìn giữ 18 ý hành không để vướng mắc vào các cảm thọ hỷ, ưu, xả là dẫn đến sự tận trừ dục hỷ, tận trừ khổ đau. Rất đơn giản, nhưng rất rõ ràng, rất thực và rất trí tuệ! Nhờ đó mà chỉ qua một mùa mưa tinh cần thực hành, Tôn giả Puịịa đã đắc “Tam minh” và nhiếp độ đến 1.000 người vốn có bản chất hung bạo (người dân Sunaparanta).
3. Vấn đề giác tỉnh, nhàm chán thân thể và sinh mạng này không phải là sự biểu hiện tiêu cực của giáo lý, mà nhờ sự giác tỉnh ấy, hành giả mới có thể tích cực xả thân vì lợi tha. Tuy nhiên, ở đây một số đệ tử Đức Phật đã “lấy con dao” không phải vì yếm thế, mà là vì thấy, ở trường hợp của cá nhân họ, không cần đến thân thể và sinh mạng ấy nữa. Do vì họ không có tham ái, chấp thủ một thân khác, một đời sống khác nên họ không vi phạm “giới sát” (tự sát).
Thích Chơn Thiện